Me përfshirjen në preambulën e Kushtetutës, si popull shtetformues, pakica bullgare në Maqedoninë e Veriut do të mund të realizojë të drejta të njëjta sikurse bashkësitë tjera etnike, si ajo turke, serbe, boshnjake, rome dhe vllahe. Kështu thotë për Radion Evropa e Lirë, Xhelal Hoxhiq, zëvendësdrejtor i agjencisë për realizimin e të drejtave të bashkësive etnike.
Përfshirjes së pakicës bullgare në Kushtetutë duhet t’i paraprijnë ndryshimet kushtetuese që janë në procedurë parlamentare, por miratimi i tyre është vënë në pikëpyetje për shkak se shumica parlamentare nuk i ka siguruar ende dy të tretat e votave nga 120 ulëset në Kuvend.
Përfshirja e kësaj pakice kundërshtohet nga opozita maqedonase që udhëhiqet nga OBRM-PDUKM-ja me arsyetimin se kjo do të rrezikonte “gjuhën dhe identitetin maqedonas” apo se do të nënkuptonte “bullgarizim të Maqedonisë”.
Por, miratimi i ndryshimeve kushtetuese është kusht për Maqedoninë e Veriut për vazhdimin e bisedimeve për anëtarësim në BE dhe në rast të dështimit, Sofja mund të bllokojë procesin e mëtejmë integrues.
Xhelal Hoxhiq thotë për Radion Evropa e Lirë, se me përfshirjen në Kushtetutë, pakica bullgare nuk do të fitonte më shumë të drejta se bashkësitë etnike dhe se të gjitha të drejtat e tyre do të jenë në përputhje me ligjet në fuqi.
Ai thotë se të drejtat e tyre kryesisht kanë të bëjnë me arsimin, informimin, aktivitetet për zhvillimin dhe ruajtjen e traditave të tyre përmes organizimeve të ndryshme dhe punësimit në organet shtetërore.
“Nëse shihni bashkësitë etnike që janë pjesë e preambulës së Kushtetutës dhe ato që nuk përmenden, ka dallime në realizimin e të drejtave të tyre. Të gjitha bashkësitë etnike që janë pjesë e preambulës kanë redaksitë e tyre në transmetuesin publik, domethënë programe në gjuhët e tyre amtare. Veç kësaj, ato zhvillojnë procesin mësimor në gjuhët e tyre siç është rasti me serbët, boshnjakët dhe turqit sikur që kemi edhe mësimin e gjuhës dhe kulturës së etnitetit vlleh dhe rom. Këto të drejta nuk i kanë bashkësitë që nuk përmenden në preambulë”, thotë Hoxhiq.
“Sa i përket debatit që po zhvillohet lidhur me arsimin në gjuhën bullgare, ai nuk dallon nga procesi arsimor i bashkësive tjera etnike që zhvillohet në bazë të një programi të hartuar nga Ministria e Arsimit. Kështu që, këtë të drejtë mund ta realizojnë të gjitha entitetet pasi e drejta e arsimimit dhe e informimit është garantuar me Kushtetutë… Por që kjo të realizohet, duhet të sigurohen kushtet, në veçanti kuadri i nevojshëm për zhvillimin e mësimit”, vlerëson ai.
Veç kësaj, Hoxhiq thotë se përfshirja e pakicës bullgare në Kushtetutë nënkupton që ky entitet të ketë edhe një përfaqësues në Komitetin për Marrëdhënie mes Bashkësive Etnike në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut, ku do të mund t’i artikulojnë kërkesat e tyre etnike.
Pakica bullgare, sipas tij, do të realizojë edhe të drejtat e punësimit në organet e administratës shtetërore sipas dispozitave ligjore të miratuara në vitin 2002 bazuar në Marrëveshjen kornizë të Ohrit.
Por, kjo e drejtë, thotë Xhelal Hoxhiq, vështirë po realizohet edhe për pakicat tjera etnike:
“Kjo e drejtë nuk po realizohet. Realisht kemi diskriminim pasi shumë vështirë mund të sigurohen vende pune në konkurset që po shpallen nga organet shtetërore”.
Bazuar në regjistrimin e vitit 2022, si pjesëtarë të pakicës bullgare janë deklaruar 3.504 persona. Por, këto të dhëna nuk pranohen nga Bullgaria pasi autoritetet në Sofje kanë thënë se “shumë bullgarë kanë hezituar të deklarojnë përkatësinë e tyre etnike për shkak formave të ndryshme të presionit dhe frikës për hakmarrje”.
Sipas mediave bullgare, në 15 vjetët e fundit pothuajse 90.000 persona kanë marrë pasaporta bullgare.
Por, autoritetet maqedonase, marrjen e shtetësisë bullgare nga shtetasit e Maqedonisë së Veriut e kanë arsyetuar me “përfitimet në udhëtimin dhe sigurimin e vendeve të punës në shtetet evropiane”./REL
FACT CHECK:
Synimi i JOQ Albania është t’i paraqesë lajmet në mënyrë të saktë dhe të drejtë. Nëse ju shikoni diçka që nuk shkon, jeni të lutur të na e
raportoni këtu.
Heroit të Muajit
KLIKO PËR TË VOTUAR
Turisti në Shkodër
I pari në listë është turisti në Shkodër, i cili i vetëm mblidhte para për të ushqyer qentë e rrugës. Ai i binte kitarës në pedonale dhe priste që qytetarët t’i hidhnin ndonjë të hollë për të ndihmuar katërputroshët.
Ardian Ismajli
I dyti në listë është Ardian Ismajli. Ai është në këtë listë, pasi na tregoi se sa e rëndësishme është nëna. Ismajli, pas mbarimit të ndeshjes me Poloninë, veprimin e parë që bëri ishte përqafimi i nënës. Ai shkoi jashtë fushe dhe përqafoi me mall nënën e tij, e cila e uroi për fitoren.
Polici i rrugores
I treti është polici i rrugores në Tiranë, i cili ndihmoi të moshuarin që të kalonte rrugën. Ai ndaloi qarkullimin e makinave, mori të moshuarin prej krahu dhe e kaloi në anën tjetër të rrugës.
Mërgim Vojvoda
I katërti në listë është Mërgim Vojvoda, futbollisti i kombëtares së Kosovës, i cili nuk u tremb aspak nga ulërimat e rumunëve që thërrisnin fort “Kosova është Serbi”. I qetë dhe i guximshëm ai bëri shqiponjën me duar përballë tyre.
Shqiptarët në Greqi
Të pestët në listë janë shqiptarët në Greqi, të cilët me gomonen e tyre shpëtuan 800 grekë nga përmbytjet që përfshinë zonën e Larisës në Greqi. Të gjithë i pamë videot, ku shqiptarët mbanin mbi supe të moshuar grekë që i nxirrnin nga uji.
Turistet nga Ukraina
Turistet nga Ukraina, të cilat morën nismën për të pastruar plazhin në Vlorë. Ato pastruan çtë gjenin në breg të detit. Plehrat ishin lënë aty nga qindra pushues shqiptarë.
Zjarrfikësi i Tiranës
I shtati në listë është zjarrfikësi i Tiranës, i cili me një litar të lidhur në brez, hyri nga ballkoni për t’i ardhur në ndihmë një të moshuare që ishte bllokuar brenda banesës. Edhe pse në kushte të këqija ai nuk u mendua dy herë për këtë veprim.
Afrim Bunjaku
I teti në listë është efektivi i policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku. Ai u vra tinzërisht nga terroristët serbë, të cilët ishin në përpjekje për të aneskuar veriun e Kosovës. Polici i Kosovës humbi jetën në përplasje me këta terroristë. Ai la pas dy fëmijë.
Haram i Muajit
KLIKO PËR TË VOTUAR
I riu që qëllonte me armë macet
I pari në listë është i riu që dilte nëpër Tiranë dhe qëllonte me armë macet. Ai u procedua nga policia, teksa u mësua se ishte në bashkëpunim me një person tjetër.
Gëzim Kalia
I dyti është lezhjani, Gëzim Kalia, që i jepte hashash një të mituri. Për më tepër ai e filmonte këtë veprim dhe e postoi në Tik-Tok. Sipas të riut, kush pi hashash në atë moshë është gangster. Pas publikimit të pamjeve nga JOQ, ai u arrestua.
Tan Gjyla
I treti është Tan Gjyla i Lushnjes. Ai është për herë të dytë në këtë listë, por për të njëjtën arsye. Tan Gjyla u filmua teksa torturonte qenin e tij. Ai e hidhte me forcë në shatërvanin në qendër të qytetit.
Edukatoret që dhunuan fëmijën
Edukatoret që dhunuan fëmijën në Kosovë, në çerdhen shtetërore “Gëzimi Ynë”. Në kamera u panë që ato tërhiqnin zvarrë fëmijën dhe e godisnin atë.
Klered Bozhani
I pesti është Klered Bozhani, 42-vjeçari, i cili qëlloi me armë efektivin e repartit “Shqiponja”. Ky i fundit ishte duke i bërë kontroll Bozhanit, por ai e qëlloi me armë. Fatmirësisht, efektivi i policisë, është jashtë rrezikut për jetën.
Nëna që i jepte hashash fëmijës
E gjashta është nëna që i jepte hashash fëmijës të porsalindur. Ajo e postonte atë me krenari në Tik-Tok.
Tre hajdutet nga Elbasani
Në listë janë edhe tre gratë nga Elbasani, që kishin një skemë për vjedhje në disa dyqane. Dy prej tyre hiqeshin sikur blinin dhe tjetra vidhte produkte çfarë të mundte.
Milan Radojiçiç
Milan Radojiçiç, nënkryetari i Listës Serbe në Kosovë, që udhëhoqi sulmin terrorist në veriun e Kosovës. Ai u filmua brenda Manastirit të Banjskës. Radojiçiç është shkaktari kryesor i vrasjes së efektivit të policisë, Afrim Bunjaku.
