Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria kanë kaluar në heshtje 4-vjetorin e Marrëveshjes për fqinjësi të mirë, të nënshkruar më 1 gusht të vitit 2017, nga kryeministrat Zoran Zaev dhe Boyko Borisov.
Me këtë marrëveshje dy vendet synonin t’i jepnin fund mosmarrëveshjeve që ekzistojnë që nga pavarësia e Maqedonisë së Veriut lidhur me gjuhën dhe identitetin maqedonas, kulturën dhe historinë e ndërsjellë.
Dy kryeministrat, marrëveshjen e kishin quajtur historike për shkak se linte pas të kaluarën me qëllim që dy vendet të ecnin drejt një të ardhshme më të mirë për dy popujt. Marrëveshja ishte nënshkruar në dy gjuhët për të dëshmuar njohjen e maqedonishtes nga Sofja zyrtare.
Por, me kalimin e kohës apo nisjen e zbatimit në praktikë të marrëveshjes, tensionet u nisën të rriten, pasi pala bullgare insistoi në prejardhjen bullgare të maqedonasve dhe të gjuhës maqedonase apo për një identitet të ri pas vitit 1945.
Pra, marrëveshja jo vetëm që nuk arriti synimin e saj, por përkeqësoi edhe më shumë raportet mes dy vendeve duke çuar në vendosjen e vetos bullgare ndaj Maqedonisë së Veriut për nisjen e bisedimeve të anëtarësimit në Bashkimin Evropian (BE).
Vetoja e nëntorit të vitit të kaluar u përsërit edhe në samitet e radhës të BE-së, ndërsa një përafrim të qëndrimeve e pamundësoi edhe kriza politike në Bullgari, ku në dy ciklet zgjedhore nuk u arrit te formohet një qeveri e qëndrueshme.
Drejtuesit e institucioneve në Maqedoninë e Veriut, thonë se janë të përkushtuar për zbatimin e marrëveshjes, por mbeten në qëndrimin se për identitetin dhe gjuhën maqedonase nuk mund të bisedohet.
“Veçantia e popullit maqedonas dhe e gjuhës maqedonase paraqesin realitet në çdo kuptim; e maqedonasit, si dhe të gjithë popujt e tjerë, kanë të drejtën e ndjenjave të tyre, të bindjeve dhe pikëpamjeve për ngjarje dhe konteste historike, sado që këto të jenë të përbashkëta”, ka deklaruar ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani, në një video-mesazh me rastin e 2 gushtit, festës kombëtare maqedonase, të cilën e festojnë edhe bullgarët.
I nominuri për kryeministër të Bullgarisë nga partia “Ka një popull të tillë”, Pllamen Nikollov, në një paraqitje televizive ka thënë se vendi i tij nuk dëshiron që “vëllezërve tanë”, duke aluduar në maqedonasit, t’i mohojë të ardhmen evropiane ndërsa ka përmendur mundësinë e ndryshimit të marrëveshjes së arritur para katër vjetësh, por pa saktësuar sesi mund të duket ajo.
“Në asnjë mënyrë nuk do të shqetësojmë vëllezërit tanë dhe nuk do t’i privojmë ata nga mundësia e të ardhmes evropiane, në asnjë mënyrë të dhunshme ose në një mënyrë të aplikuar nga vendet e tjera të Ballkanit, por kjo nuk do të thotë që ne do të lëmë anash interesin tona kombëtare. Si mund të bëhet kjo. Ndoshta duke shqyrtuar apo reviduar marrëveshjen”, ka deklaruar Nikollov.
Bllokadës bullgare, pala maqedonase së fundmi i është përgjigjur me një rezolutë për “vijat e kuqe”, që përjashton bisedimet për çështjet që kanë të bëjnë me identitetin dhe gjuhën. Rezoluta është miratuar me propozim të VMRO-DPMNE-së në opozitë, pasi kjo parti dyshonte se qeveria që drejtohet nga socialdemokrati, Zoran Zaev “po zhvillon negociata të fshehta në dëm të interesave kombëtare”.
Ish-ambasadori maqedonas në Sofje, Marjan Gjorçev, thotë nuk mund të ketë asnjë marrëveshje për çështjet që kanë të bëjnë me identitetin dhe shton se Bullgaria me bllokimin e procesit të integrimit, po humb mbështetjen e BE-së.
